EKONOMİK KRİZLERDE DOĞRU BÜTÇE YAPMANIN ÖNEMİ

İşletmelerde dönem bütçesi oluşturmak ilgili firma için hayati önem taşır. Bütçe çalışması gündemde olduğu üzere, ekonomik kriz dönemlerinde daha fazla önemlilik arz eder. Dönem bütçesini kurumsal olsun olmasın büyük, küçük, KOBİ olsun olmasın bütün işletmeler yapmalıdır ve şartlar ne olursa olsun mutlaka kararlılıkla uygulanmalıdır.

Değişen dünya şartları, ekonomik kriterler,ani gelişen kriz ve öngörülemeyen maliyetlerin, firmaya zarar vermemesi adına işletmenin ayakta kalabilmesi ve işletmenin sürekliliğini sağlayabilmek için bütçe uygulamak şarttır.

BÜTÇE NEDİR ;

Kurum ve şirketlerin hedeflediği amaçlar doğrultusunda hazırlanan ve planlamaya dayanan, mali disiplin ve yol haritasıdır. Gelecekteki belirli bir dönemde gerçekleşmesi öngörülen gelir ve giderlerin karşılıklı tahminlerini içeren hesap cetvelidir. Şirketler, kurumlar bu hizmetleri yaparken hangi ihtiyaçlar için ne kadar harcama yapacağını, harcamanın hangi gelir kaynakları ile sağlanacağını ve bunların yaratacağı olumlu ve olumsuz sonuçları bilmek zorundadır.

İYİ BİR BÜTÇE NASIL YAPILMALIDIR

İyi bir bütçe, geçmiş verilere dayanır ve bu bilgileri referans olarak kullanır, aynı zamanda ayrıntılı bilgiye dayanan ve beklenen harcama miktarlarını içermesi ve tüm dahili ve harici bütçeyi etkileyebilecek faktörlerin bilgisini içermesi gerekir.

Bütçe işletme yapısına uygun, tüm bölümlerin destek ve katılımcı olduğu, gerektiğinde revize edilebilen, dinamik olan, piyasa gerçeklerine uygun, firmanın mali yapısına ve muhasebe sistemine uyumlu olmalıdır.

ANA BÜTÇE BİLEŞENLERİ NELERDİR

Ana bütçe satış bütçesini içerir, satış bütçesi satılması beklenen birim ürün miktarı ve tutarını gösterir. Bir ticaret firması tekrar satmak için aldığı ürünler için bütçeye ihtiyaç duyar. Bir üretim şirketinin ana bütçesi, üretim bütçesini içerir. Üretim bütçesi, satış bütçesi ve stok bütçesini kullanır (örneğin girdi stokları, parça vs) , böylece dönemin başında ve sonunda ne kadar malzeme olacağı bilinir ve ne kadar üretim yapılacağına karar verilir.

Üretim bütçesi, direkt malzeme bütçesi, direkt işçilik giderleri bütçesi, genel üretim giderleri bütçesi gibi çeşitlerden oluşur. Malzeme ve giderleri ve direkt işçilik giderleri üretim sona erdiğinde net olarak belirlenebilir. Genel üretim giderleri bütçesi, işçilik ve malzeme giderleri hariç, amotisman giderleri, donanım giderleri gibi tüm üretim giderlerini kapsamaktadır.

Direkt malzeme giderleri bütçesi, üretime katılan tüm bileşenlerin dönem sonu ve dönem başı miktarlarının nicel olarak ayrıntılı bir biçimde belirlenmesine dayanır. Satın alma departmanına da yardımcı olan malzeme satın alma bütçesi gerekli malzemelerin fiyatlarının hesaplanmasını da kapsar. İşçilik giderleri bütçesi, endüstri mühendisliği bilgilerini kullanır ve üretim bölümünün işgücü ihtiyacını belirlemesi gerekir. İnsan kaynakları departmanı gerekli işgücü miktarını ve beceri seviyesini ilgili departmanlara sunar.

Genel giderler bütçesi üretim miktarı baz alınarak belirlenir. Bazı genel giderlerde üretim çıktılarının çeşitliliğine ve miktarına bağlı olarak farklılıklar görülebilir. Bazı bütçeler ise sabittir çünkü üretim miktarının değişmesi bu maliyetlere etki etmez. Örneğin üretim kontrolü giderlerinin bir vardiyada ne kadar üretim yapıldığına bakılmaksızın aynı olduğu varsayılır. Daha sonra üretim giderleri ve birim ürün başına üretim maliyetleri belirlenir. Böylece satılacak olan stoktaki ürünlerin miktarı baz alınarak satış maliyetleri de bulunur. Daha sonra satış ve işletme maliyetlerine değer biçilir, bu maliyetlerin içinde satış komisyonları vb giderlerle birlikte, ofis kirası gibi satış miktarından bağımsız sabit giderlerde hesaba katılır.

Bu noktadan sonra, nakit bütçesi yapılır. Nakit bütçesi şu şekilde yapılır; dönem başı nakit para artı gelecekte nakit e çevrilecek alacaklar artı nakit satışlar ve diğer kaynaklar eksi nakit harcamalar (ödeme taksitleri, vergiler). Bazen nakit akışı eşitliği –eksi kalan verebilir, giderler gelirlerden fazla olabilir, bu durumda bir kişi borç alma ihtiyacına karar verir. Bazen de eşitlik +artı kalan verebilir, bu durum şunu gösterir, bazı harcama veya yatırımlara gereğinden fazla nakit ayrılmış olabilir. Bütçe hazırlamanın son işlemi ise öngörülen bilançonun hazırlanmasıdır, bu bilançoda; tahmin edilen nakit dengesi, yatırımlar, tahsil edilebilir alacaklar, malzeme envanteri, demirbaşlar, ödemeler, yevmiye ödemeleri, vergi ödemeleri, uzun vadeli borçlar, tasarruf hesapları gibi kalemler verilerin doğruluğunu sağlayacak şekilde çift taraflı eşitlik şeklinde belirtilir.

Özet ;Yapılan Bütçe işletmenin yapısına uygun ve uygulanabilir olması gerekir. Bütçe açık net gerçekçi ve denetlenebilir olmalı. Amaçlar hedefler ve tahminler mutlaka sayısal değerlerle ifade edilmelidir. Şirketlerde yöneticiler ve çalışanlar bütçeyi gerçekleştirirken iyi takip ve tahmin yapmalıdırlar. Bütçe sonuçları doğru zamanlarda analiz edilmeli, sapma oranları ve nedenlerine anında çare bulunmalı.

YEDPA’da bulunan şirket ve kurumların 2019 yılına iyi bir bütçe ile başlamalarını tavsiye eder, bu yılın bereketli, kazançlı bir yıl olmasını temenni ederim.

Refik KOÇ

Mali Müşavir-Bağımsız Denetçi

YEDPA Bşk.Yard.